تز علی خدا در منطق

...

یک استفاده ی دیگر از عدم اطلاق مفاهیم زوجی ، رد عمومی گزاره ی «x درست است مگر خلاف آن ثابت شود یا برعکس» در منطق است . ببینید ، منطق می گوید :«اگر توانستید با استفاده از من ثبات یا نفی چیزی را ثابت کنید ، من آن را می پذیرم و اگر نه ، نظری نمی دهم .» تمام شد و رفت ! حالا این که من خداناباور باشم و بگویم :«خدا را برای من اثبات کنید وگرنه خود به خود برای من اثبات می شود که خدایی وجود ندارد » که نشد منطق ! گزاره ی «خدایی وجود ندارد» هم خود یک گزاره است و برای پذیرفته شدن از سوی منطق ، نیاز به اثبات منطقی دارد . مثلا این که بگویم به این دلیل و این دلیل و این دلیل ، خدا «نمی تواند» وجود داشته باشد . منطق می گوید که اگر خلاف x با منطق ثابت شود ، خوب مشخصا x رد می شود . ولی اگر خلاف x ثابت نشود و خود x هم اثبات نشود ، الزاما x صحیح نیست . یعنی حتی اگر هیچ اثباتی برای چیزی شبیه خدا پیدا نشود هم ، این طور نیست که خدا ناباور این پایش را روی آن پایش بگذارد و بدون اقامه ی دلیلی برای عدم وجود ظرفیت منطقی برای وجود چیزی مثل خدا ، به همین راحتی بگوید : «هه ... دیدید گفتم که خدا وجود ندارد ؟!»

...

ادامه ی مطلب را بخوانید

صفر

 ...   
یک دانشمند می گفت : صفر ، ساده ترین و در عین حال پیچیده ترین مفهوم در حوزه ی درک است . اگر قرار بود در پیچیدگی هایش غرق شویم ، به تناقض های بنیان برافکنی برمی خوردیم که شاید باعث می شد دیگر محاسبات ساده ی ریاصیات را هم منطقی ندانیم . اما ریاضیات پابرجاست ، چون ساده بودن صفر را هم نمی توان انکار کرد . اما مسئله ی دردناک زندگی این است که از ساده بودنش هم نمی توان پیچیده بودنش را انکار کرد و منطق حکم می کند که صفر یک ماهیت ثابت داشته باشد و بازخورد این ماهیت ، یعنی ویژگی سادگی یا پیچیدگی اش هم برای ما یکسان باشد . صفر یک دنیا نامفهوم و متناقض است . اما همین صفر به اندازه ی تصورات کودکانه ی یک بچه ی کلاس اولی ساده و کوچک است : هیچ . این همان جمله ی اول است و این تسلسل آنقدر ادامه می یابد تا بیخیال آن شوی و یا تصمیم بگیری جور دیگری به مسئله نگاه کنی .         
....

حق «نفهمیدن»

...

آن موقع ما اصلا مفهوم این حرف خانم را نمی فهمیدیم . فقط همه به قیافه ی خانم زل می زدیم و محو ابهتش می شدیم . محمد که بچه دماغوی کلاسمان بود بنده خدا یک بار از شدت محو شدن ، چند ثانیه در جمع کردن دماغش تاخیر کرد و باعث شد نخی که از دماغش آویزان شده بود تا موزاییک های کف کلاس برسد . یادش بخیر ، نصف بچه های کلاس که خودم هم جزوشان بودم بلا نسبت مثل خر خندیدیم . آن نصفه ی دیگر هم که باز هم بلا نسبت مثل بز به محمد و خانم زل زده بودند ، فکر کنم هنوز نفهمیده بودند که این اتفاقی که افتاده در زندگی جزو اتفاقات خنده دار دسته بندی می شود .

شاید با خودتان بگویید این ها چه ربطی به هم دارند و من چرا باید به این شکل سخیف داستان های مسخره ی اول ابتدایی را این جا شرح بدهم . ربطش به این است که ما حق داشتیم ! کار به این که محمد روی دماغش کنترل نداشت و موجب تمسخر بچه ها می شد ندارم . مسئله این جاست که محمد آن روز حق داشت نفهمد ؛ همه ی ما حق داشتیم . ربطش به این است که در این برهه از زندگی ، یکی از مهمترین حقوق بچه ها با قدرت از ما گرفته می شد : حقی به نام نفهمیدن !

...

ماهیت

البته متفکرین و فلاسفه به این سادگی با این موضوع برخورد نمی کنند . فلاسفه ی مسلمان ایدئولوژی ها و جریانات فکری را بر مبنای ترجمه ی دو حقیقت ماهیت و وجود و این که کدام یک از این ها نسبی است بنا نهاده اند . مثلا ابن سینا معتقد است «وجود» امری مطلق و «ماهیت» امری نسبی است . این ایدئولوژی البته برای عامه ی مردم حداقل نتیجه ی قابل پذیرشی دارد . فکر می کنم اگر جلوی هر آدم معمولی را بگیرند و در این مورد از او بپرسند ، با این نظر ابن سینا موافق است . در عین حال ، سهروردی معتقد است «ماهیت» امری مطلق و «وجود» امری نسبی است . عجیب به نظر می آید ؟! پس به خواندن ادامه دهید .

توهم آموزندگی

...

     وقتی مدتی پیش لا به لای ساعت هایی که در اتاق خودم ـ و البته دنیای خودم ـ پشت میزم غرق بودم و سریال breaking bad را تمام کردم ، چند لحظه ای درباره ی سریال های خودمان به فکر فرو رفتم . فکری که هم پوزخندم را درآورد ، هم دلم را سوزاند . به تاریخچه ی سریال های خودمان فکر کردم از دهه ی هشتاد تا به حال و این که چطور اگر دو سکانس مختلف از دو سریال را برای کسی که هیچ کدام از دو سریال را ندیده پخش کنیم ، به قدری عناصر تکراری و کلیشه ای در سریال هایمان هست که اگر به طرف بگوییم این ها هر دو مربوط به یک مجموعه ی تلویزیونی هستند ، بنده ی خدا حتی به مغزش خطور هم نمی کند که شاید با دو تا سریال طرف است .

...

ما ، منطق را

...

او می گفت توجیه منطقی را برایم جور می کند . چند روز پیش یک نفر توی همین تلویزیون خودمان گفته بود مرتد را اعدام می کنند ، چون مردم حق دارند آرامش داشته باشند .خنده دار بود . مثل این است که من یک روز بعدازظهر بروم تو کوچه و داد بزنم و مردم را از خواب بیدار کنم و قانون برای این کار حکم اعدام برایم ببرد . نکته جالب اینجاست که احکام امروز بر پایه ای بنا شده می گوید اگر من همین روز بعدازظهر ، بروم و داد بزنم من دیگر خدا را قبول ندارم مرا اعدام می کنند ! خوب ، این ها که هر دو برهم زدن آرامش است .

     مشخصا این را به خوبی می دانم که آن سلب آرامشی که آن بنده خدا در تلویزیون گفته بود ، در واقع سلب آرامش نبوده ؛ بلکه به چالش کشیدن اعتقاد دیگران بوده . فکر کنید هر مرتدی برای مرتد شدنش یک دلیل هم بیاورد . چقدر چالش فکری در سطح جامعه ایجاد می شود ! سوال اساسی دیگر این جاست که مگر اعتقادی که به چالش کشیده نشود را می توان اعتقاد نامید ؟

...

ما و جبرمان

...    داستان از این قرار است که شاید نتوانیم اختیاری را که برای تک تک انسان ها قائل می شویم برای جوامع انسانی هم قائل شویم . در واقع اگر بخواهیم قائل شویم هم تاریخ این اجازه را به ما نمی دهد . حتی اگر بخواهم در این نظر عمیق شوم باید بگویم خیلی از علوم و سیاست های زندگی امروزی ما بر این اصل نانوشته بنا شده اند که می توان به بخش های بزرگی از جامعه شناسی و فنون حکومتی و سیاست گذاری اشاره کرد .             ...

خیال واقعیت

                           

 

...  ممکن است با خود بگویید «چیزهای واقعی» ارزش تحولات منفی و مثبت در ما را دارند و به محض این که بفهمیم این خبر «واقعی» نبوده سر احساس پیشین خود بر می گردیم . سوال اصلی این جاست که کدام واقعیت ؟!   ...